Summerschool. De libidineuze lotgevallen van het narcisme tussen object- en Ik-bezetting.

De vorige edities van de Summerschool van het Vormingsinstituut waren allemaal, op een of andere manier, begaan met het object. Lacan, net als Kant, zijn denkers van het object en er is een transcendentale denklijn die hen kan verbinden. De kern daarvan is dat beiden op het spoor zitten van een object dat van de orde van het bepaalbare is, niet van de orde van het (reeds) bepaalde. Er is immers niets te doen met een object dat evident gegeven en bepaald zou zijn, vanzelfsprekend en betekenisvol – niets spreekt daar, en niets zet aan tot spreken. Een bepaalbaar object, daarentegen, vraagt om bepaald te worden, staat net daarvoor open, en roept aldus op tot spreken. Dat is het punt waar iets van het subject aangewakkerd kan worden.

De vraag is nu hoe we die aanwakkering kunnen en moeten opvatten. Vanuit “Het Ik en het Es (1923) konden we de “functionele instanties” beter omlijnen die hier in het spel zijn: Ik, Es, Boven-Ik. Maar de zoektocht van Freud, en ook wel de verwarring hier en daar, komt met de vraag van wat de seksuele energie, de libido, bewerkstelligt op dat vlak. Die seksuele libido is altijd narcistisch, d.w.z. op een of andere manier Ik-gebonden. En dus is de investering in het object, of het nu een liefdes- of een wetensobject is, is eveneens narcistisch.

We staan dus voor de uitdaging om iets begrijpelijk te maken van een dialectiek tussen object- en Ik- investering, en dit vanuit bepaalde gelaagdheden die ik graag logisch en structureel zie, niet genetisch. Ik heb het dan over primair en secundair narcisme. Wat zegt het verschil tussen die twee over de bezetting door seksuele energie, libido? We lezen allereerst “Ter introductie van het narcisme” van Freud, van 1914. Ongetwijfeld gaat dat in resonantie met “Het Ik en het Es”, en ook met “Voorbij het Lustprincipe”. De vraag van de doodsdrift is nooit ver weg. Naar goede gewoonte laten we die lectuur vergezellen van Lacan’s commentaren, onder meer uit zijn Seminarie I uit 1954 “Les écrits techniques de Freud”. Uit theoretische bespiegelingen zullen ook praktisch-klinische bespiegelingen volgen, u zal het zien.